Sofia; studenten, sigaretten & shopska-salade

Hoi,

Onze vakantie in Sofia zit er bijna op. We zijn lekker ontspannen en relaxed en hebben ons goed vermaakt, in dit toch wel bijzondere land vol tegenstellingen. Het weer werkte ook goed mee, dus we hebben ook heel wat tijd lezend in de zon doorgebracht.

Sofia kent veel straatjes, boulevards met mooie goed onderhouden gebouwen, parken en een rijk historisch verleden dat te voet met een mooie stadswandeling goed is af te leggen. Je ziet veel stalletjes met vooral bier en sigaretten, ook zie je vaak dat de verkoop plaatsvindt door een soort kattenluikje (onder kniehoogte) vanuit een kelder. Ook zijn er veel terrasjes, zitjes en kroegjes waar Bulgaren graag samen wat drinken. Ze hebben ook wel wat met Italianen (of de Italianen met de Bulgaren), er zijn veel italiaanse koffietentjes (S&B: *bux is here!!) en je kan op elke straathoek pizzapunten kopen.

Er is een groot verschil tussen arm en rijk. De rijken scheuren met dikke SUV's door het centrum en doen zich tegoed aan dure mode en merkkleding (zelfde prijzen als bij ons) in trendy winkels. De meisjes die dit dragen zien er allemaal hetzelfde uit; mager; lang haar, naaldhakken en dunne sigaretten. De overgrote meerderheid is niet vermogend, toch lijkt veel roken en drinken de norm. Het is gebruikelijk dat mensen, ook als ze onderweg zijn naar hun werk, een rondje via de vuilcontainers maken en daar voedsel, statiegeld etc scoren. Deze mensen zie je niet op de boulevards voor rijken, zij kopen hun spullen in 2e hands winkels.

Een aantal keer als we iets vroegen aan mensen op straat, bleken ze niet altijd de engelse taal machtig te zijn. Jongeren spreken wel engels en springen spontaan bij en helpen ons dan samen op weg. Mensen zijn echt heel bereidwillig als je ze iets vraagt; dit in tegenstelling tot de mensen die bv namens de bus of spoorwegmaatschappijen achter een loketje zitten. Ze zitten in een hokje en denken ook niet veel verder dan dat hokje. Dat ze je dan niet kunnen/willen helpen is niet hun probleem, ze krijgen hun salaris toch wel.
Schoolkinderen gedragen zich opvallend voorbeeldig en hebben veel ontzag voor de docenten en volwassenen. Zo waren wij vroeger ook :D

De publieke gebouwen, zoals bijvoorbeeld het stationscomplex in Sofia, is immens groot en imposant. Het winkelaanbod is echter veel te groot opgezet, er is een achterlijke leegstand van shops die ze maar niet gevuld krijgen. Het lijkt als panden van de overheid zijn deze goed onderhouden worden en vooral indrukwekkend moeten zijn. Dit in tegenstelling tot veel andere publieke domeinen en privaat onroerend goed. Na het opleveren van een complex wordt er geen onderhoud meer gepleegd en raakt het ernstig in verval. Het lijkt alsof ze een chronisch tekort hebben aan bouwvakkers en schilders; maar we denken dat het met armoede en prioriteiten te maken heeft.

We hebben een dagtrip gemaakt naar Plovdiv met de trein, erg comfortabel en in goed onderhouden treinen. Vanuit de trein hebben we gezien hoe mooi en vooral groen het centrale deel van Bulgarije is. Het landschap is erg afwisselend, zo groeit hier zelfs rijst(!) en er zijn heel veel mooie bergen en bossen. Er schijnen hier zelfs wolven en beren te leven. Ook is Bulgarije erg geschikt voor skien (zelfs vanuit Sofia), bergbeklimmen en wandelen. In de velden in het land, zijn er onnoemelijk veel klaprozen, wat het land, ondanks de leegstaande fabrieksgebouwen, toch een vrolijk aanzicht geeft. Deze fabrieken zijn sinds de hervormingen na het communisme niet meer in gebruik en gestript door de Roma's achtergelaten. Karkassen van industrie staan troosteloos in het landschap. Nooit geweten dat zelfs glas kan roesten.

Onderweg naar Plovdiv hebben we veel dorpjes gezien waar op straat geen leven zichtbaar is. Gesprekken met mensen die in Bulgarije wonen hebben ons geleerd dat de jeugd weggetrokken is naar de stad. In Sofia wonen officieel 1,4 miljoen mensen, officeus zijn dit er ruim 2 miljoen.

Plovdiv is de 2e stad van het land en was lange tijd economisch de meest belangrijke. De meeste toeristen komen hier voor de oude stad, gelegen op 3 heuvels met veel Romeinse overblijfselen, zoals een amfitheater uit de 2e eeuw (http://en.wikipedia.org/wiki/Plovdiv_Roman_amphitheatre).

Al eerder noemden we de hervormingen. De oudere bevolking lijkt vast te houden aan 'vroeger'. De meeste jongeren lijken alles uit het 'westen' klakkeloos te omarmen en na te bootsen. Met name in Plovdiv leidt dit bij de vrouwen tot een anorexia-achtig straatbeeld. Ze kiezen allemaal voor hetzelfde en eigenlijk is dat wat het communisme hen vroeger ook bracht. Nu zijn ze vrij om te kiezen en dan nog 'kiest' men voor eenheidsworst. Fascinerend en ook heel treurig om te zien.Ook lastig als je dit allemaal wil nastreven, want een gemiddelde Bulgaar verdient 400 lev per maand (dat is €200,-). Het leven is hier niet heel goedkoop. Het is voor ons lang niet duur; maar als je in een supermarkt even kijkt wat de dagelijkse producten kosten, kom je simpelweg van 400 lev niet uit. Er moeten immers ook nog vaste lasten wordem betaald. Toch zien de meeste Bulgaren er netjes en verzorgd uit. Hoe ze dit klaarboksen is ook voor de mensen die over het land geschreven hebben een raadsel.

Als je je wil verplaatsen, bijvoorbeeld met het openbaar vervoer, kost dit je per ritje 1 lev. Bij elke overstap van het ene oude trammetje naar het andere, komt er weer een lev bij. Misschien wel om die reden zie je voorzichtigaan Bulgaren op mountainbikes zich in het verkeer begeven. Zwart rijden is hier namelijk niet echt een optie, het OV zit vol met controlerende teams die in en uit de trams springen. Wel sympathiek is dat een aantal mensen als zij het OV verlaten hun kaartje op de stoel achterlaten, als ze niet gecontroleerd zijn. Op deze manier helpen ze elkaar wat kosten besparen.

Wat we ons beiden niet konden herinneren dat we dat eerder gezien hebben is dat je aangeplakt wordt op ramen, deuren en lantaarnpalen als je overleden bent. Dit gebeurt met een soort rouwadvertentie op A4-formaat. In Boyana, een dorpje waar we waren, hing het er vol mee. Gelukkig was dit geen collectieve zelfmoord, maar spaarden mensen deze kennelijk...eerlijk is eerlijk; het was wellicht het enige vertier daar in die dooie boel. Er was ook nog een kerkje dat op de Unesco erfgoedlijst stond; maar behalve een nepsaddhoe was er echt nix aan (http://en.wikipedia.org/wiki/Boyana_Church)

Dan kun je je echt veel beter vermaken in een van de mooie parken hier in Sofia. Er wordt door jongens op skateboards geoefend en vooral de dames maken zich er flanerend vanaf. Het zijn ook leuke dagjes uit voor gezinnen en ze verkopen er veel ijs. Ook studenten, er zijn er momenteel veel afgestudeerd aan de universiteit; rijden al dagenlang luid toeterend en joelend met de duurste auto's naar de parken en vieren tot diep in de nacht hun geboekte successen.

Om een einde aan dit veel te lange verslag te maken, willen we nog wel even stilstaan bij de Bulgaarse keuken. De Bulgaren hebben zelf een gevarieerde keuken; dat maakt uit eten gaan smaakvol en niet saai.
In de reacties onder het vorige bericht, ontsond wat beroering, doordat Jan refereerde aan een broeinest voor een mogelijke nieuwe Balkanoorlog: de Shopska-salade. De VPRO heeft een uitzending gemaakt over een salade die door de Bulgaren, maar ook door de Serviers 'als van hen' geclaimd wordt. http://weblogs.vpro.nl/deslagombrussel/category/aflevering-5/
Je kunt hierin heel duidelijk zien wat het voor bijvoorbeeld Servie betekent dat zij geen lid zijn van de EU en Bulgarije wel, daarnaast leer je ook nog een culinair hoogstandje ;)

De salade hebben we inmiddels een keer of 4 besteld en we moeten zeggen: hij is steeds anders. We denken dus niet dat die meneer er patent op kan aanvragen, want ze doen maar wat die koks :) Teveel peterselie, ontbreken van uien, te weinig peterselie, ontbreken van pepertjes en het toevoegen van structureel 1 olijf. Dit kan niet goedkomen. Toch hebben we het aan een Bulgaar durven te vragen, waarmee we al een aantal keer in een kroeg wat hebben zitten praten. Hij reageerde als door een wesp gestoken: de shopska salade is van hen! En niet van de Serviers.

Eind goed al goed, of toch niet?