Flinke vleug Cambodja en de zwartheid van de mens

Hallo allemaal,

@ Jan en Edith, fijn dat jullie weer goed en wel terug zijn uit Nepal :D. Ik ben erg benieuwd naar de verhalen, foto's en alle ervaringen. Blij te lezen dat jullie het naar jullie zin hebben gehad!
@ Lin, tuurlijk kom ik helpen klussen
@ Paulien, ja walgelijk he, maar hier lopen ook erg maffe figuren rond, ik zal er straks wat over schrijven
@ Cees, ik kom met Ingrid hoor (Linda is andere zusje)

Goh, zou elke dag wel willen tikken, want er is genoeg te vertellen. Ondertussen proberen we het maar een beetje bij om de dag te houden, maar de internetfaciliteiten zijn hier legio!

We doen hier veel indrukken op, als we ons buiten de terrasjes en onze kamer begeven... We zijn inmiddels in Phnom Penh, en dit is een totaal andere stad dan Siem Riep. Dat was toch door het grote tourisme een wat aparte eend in de bijt. Het was bovenal een enorm vieze en stoffige stad. Veel afval en anderzins rotzooi in de straten. We liepen 's avonds terug naar onze kamer en dachten voor ons in het donker een vuilniswagen te ontwaren. Neeeee, dachten we nog, dan zouden we hem toch ruiken? Dat zou je denken, maar de geur van het afval dat al dagen in de zon had gelegen had de straten al gevuld, en het viel ons niet eens meer op.
Hoe vies het er was bleek ook wel dat we 2 avonden tussen de hongerige vlooien hebben gegeten, in ogenschijnlijk fatsoenlijke restaurants. Dat was voor mij echt de limit, viezigheid, kakkerlakken, muggen en andere dieren tot daar aan toe, maar opgegeten te worden door de mensenvlooien, geeft maar weer aan hoe de toestand in dit land is....Leuk was wel dat we onze duitser uit Tadlo weer hebben ontmoet en de laatste avond in SR samen met hem hebben gegeten.

We hebben zowel in Siem Riep als nu in de hoofdstad wat kijkjes genomen op de lokale markten. Wat zijn die vies! Met alle respect voor de mensen die er werken en hun waren verkopen. Vissen, groentes, rauw vlees ligt ongekoeld in bakken of op de straat en wordt daar bereid, bundels levende (en vooral kwijlende) kippen worden na een brommerrit aangevoerd en ter plekke de nek gebroken, kop eraf, leeg laten lopen, ontdaan van de veren en verder bereid. We zijn toch weer zo blij dat we vega eten. Anderzijds heb ik er hier minder moeite mee. Mensen hebben het echt nodig in hun levensvoorziening en kopen het heel bewust en gebruiken ook alles (iemand zin in kippentong of varkensneus?) Dat is anders dan wanneer je bij ons in de Aldi en Lidl enorme koelingen hebt met diepgevroren vlees dat bijna niet meer als vlees herkenbaar is en hoogswaarschijnlijk ook met minder respect voor het dier gekocht en gegeten wordt.

Goed, we hebben een fijne busrit achter de rug, voor maar 4 dollar pp, zijn we 310 km verder. Ik kreeg al snel aanspraak met een Monk uit Birma, maar we vragen ons af hoe lang het geleden is dat hij in zijn thuisland is geweest. Hij liet weinig los over de situatie in Birma, maar wel vertelde hij dat nog niet alle Monks weer terug zijn. Hij vergeleek de situatie in Birma met de situatie in Pakistan (is me nog steeds niet helemaal duidelijk waar die opstand daar ineens vandaan komt). Tijdje gesproken met hem over de situatie in nederland, het homohuwelijk, en tot mijn grote ontzetting veroordeelde hij dat. Ik heb vervolgens met hem gesproken over de boeddhistische waarde waar hij mij eerder op wees: openstellen van je gedachten. Hij kwam er later op terug en toen ik vertelde dat mensen er niemand mee kwaad doen, was hij het met me eens...hopelijk blijft ie dat zo vinden. Het leek er even op dat hij een bekeringsactie was gestart, gaf op een gegeven moment een boekje (was leuk boekje) en wilde vandaag met ons lunchen. Toen we aankwamen was hij ineens verdwenen, erg raar, we zijn vandaag maar niet naar de afgesproken plek gegaan.

De busrit was verder erg aangenaam, behalve de dvd's die men steeds afspeelde. Ze zijn hier, in navolging van China, helemaal gek van Karaoke :) en bovendien qua muziek nu in Margarenatijdperk en linedansen is hier hippp!
De bus voerde ons door een afwisselend landschap van eindeloze rijstvelden, de delta van de rivier Tonle Sap. Het land is nu enorm groen, huisjes hebben in deze regio vaker dakpannen, mensen die niet aan de rivier wonen hebben een soort slootjes gegraven voor hun huis waar ze water in opvangen (denguegevaar!). Volgens mij lezen ze in Zuid Oost Azie een soort VTwonen. Alles wat nieuw is (daken, luiken voor de ramen) is in Thailand, Laos en Cambodja hard blauw van kleur. Niemand wijkt hier van af :D
Volgens mij hebben veel mensen hier last van hoofdluis, want tijdens de busrit zag ik veel mensen elkaar 'vlooien'. gelukkig heb ik thuis (lekker handig) nog wat ontluizingsmiddeltjes staan uit de parkwijkperiode ;). Onderweg zie je veel watertjes en moerrassige gebieden, waar de mooiste waterlelies bloeien in fuchsriaroze, lila of wit. De landerijen worden bewerkt met paardjes en wagens of met ossen en karren, tevens zijn er veel hooibergen zichtbaar waar men de koeien te eten van geeft. Beetje suffig misschien van ons, nu komt er hier een koude periode aan (ca 20 graden) en ook hier is het herfst. Echter blijven alle bomen hier gewoon groen. Ik snapte er echt even niets van, maar dat is natuurlijk logisch in de Tropen, in tegenstelling tot europa. :D Leuk is wel dat ik al veel verschillende onbekende soorten exotisch fruit heb gezien. Niet alles is even smaakvol, maar ziet er vaak wel goed uit. Echter lijkt hier minder fruit te zijn dan in Laos. Het Laos eten was trouwens erg lekker en super vers. Het Khmer eten is ook erg smaakvol en er was onverwacht in beide landen goed vega te eten :)
Onderweg naar Phnom Penh alweer wat nieuwe borden van politieke partijen gespot; zoals Norodom party, Hangdalo Democratie Movement Party, Sam Rainsy Party (misschien is dit wel het Lid Verdonk van Combodia ;)).
De bouwstijl van de tempels is gaande weg ook iets aan het veranderen. In het Noorden leek het qua stijl op laos, alleen met veel meer begrijpelijke tekeningen, maar wel meer kitsch. Nu lijken de tempels veelal een wat rankere vorm te hebben en minder kleurrijk van buiten. de Cambodjanen zijn volgens mij dol op gokken en/of Lotto, om de zoveel meter staat er weer een bord buiten met Lotto getallen.

De Mekong, die ontspringt in Tibet en 4200 km lang is, is in Cambodja ook erg belangrijk. De Mekong en Tonle Sap ontmoeten elkaar hier vlak bij. Het Tonle Sap meer (Tonle betekent rivier) is het grootste zoetwatermeer van ZuidOostAzie en voorziet de halve bevolking van vis en water. Eind oktober begint de Mekong droog te vallen en stroomt er water uit het meer terug in de Mekong. Dit is een bijzonder verschijnsel, want de stroming in de rivier keert dan als het ware om. Dit zorgt er ook voor dat er miljoenen mensen ook kunnen blijven vissen uit de rivier. Vissen uit het meer zwemmen zelfs tot China. Alle reden voor een feestje heeft men hier gedacht en ditmaal is dat op 24 november. Helaas gaan wij dat ivm met mijn eigen verjaardag die dag hier niet mee maken. Evenzogoed is men hier al volop bezig met de voorbereidingen voor het Waterfestival.

Phnom Penh is een leuke hoofdstad, het doet erg Frans en westers aan, brede boulevards en een mooie boulevard langs de Mekong. Wel opvallend is het hoge aantal alleengaande westerse mannen van 40+. Ik kan me niet aan de gedachten onttrekken dat dit met de prostitutie in deze stad te maken heeft. Er zitten echt hele verschrikkelijke exemplaren bij. Gisteren uit nieuwsgierigheid maar even een praatje aangeknoopt met 2 wat vreemde mannen die uit Oostenrijk bleken te komen. 1 van hen gaat al 19 jaar achtereenvolgend naar Thailand, soms 2 x per jaar, dus is er wellicht al 30 x geweest. Toen ik hem vroeg wat hij daar dan ging doen, viel het even stil en uiteindelijk brabbelde hij iets in de trant van vrienden bezoeken. Toen ik vroeg of ie hier een girlfriend had begon hij over oude schoolvrienden die hier door zijn toedoen zijn gaan wonen. Toen ing en ik verder zaten te relaxen zag ik ze enorm en ongegeneerd kwijlen op de serveersters met kinderkledingmaat 156.

Over de kinderhandel en prostitutie heb ik het boek gelezen van Somaly Mam (ook Ing en Suus hebben dit dramaverhaal gelezen), een bijzonder krachtige vrouw die de prostitutie en kinderhandel aan den lijven heeft ondervonden (http://www.truthanddare.nl/result-titel.asp?ISBN=81). Zij heeft in Cambodja, Vietnam, Laos en Thailand enkele opvanghuizen opgericht voor slachtoffers van deze walgelijke praktijken. We hebben nog even op internet gekeken of we een bezoekadres konden vinden, maar (gelukkig) was dit niet vindbaar. Gelukkig voor de evt meisjes die er zijn opgevangen en anderzijds is het natuurlijk erg deprimerend om zulke slachtoffertjes te zien.

Deprimerend was het vandaag eigenlijk al genoeg, want Ing en ik hebben een bezoek gebracht aan het Tuol Sleng genocide museum. Ook wel S-21 genoemd, het grootste geheim van de Khmer Rouge, dat stond voor Security Office 21 (S-21). Het Tuol Sleng Museum ook wel het Museum van Volkerenmoord genaamd is in Phnom-Penh in Cambodja. Het is in 1975 overgenomen voor gebruik door de speciale veiligheidsdiensten van Pol Pot. Het museum is gevestigd in het gebouw waar de Rode Khmer zijn gevangenen martelde en vermoorde. In het museum zijn duizenden foto's van alle slachtoffers van de Rode Khmer en ook een landkaart van Cambodja gemaakt met de schedels van de slachtoffers. Wat dit museum een extra drukkend gevoel geeft is dat het gevestigd is in een gewoon schoolgebouw in een woonwijk. De huizen rondom de school werden gebruikt als kantoortjes voor de administratie etc. Alle klaslokalen van de Tuol Seng high school zijn gebruikt als gevangeniscellen, de ramen zijn voorzien van tralies. De klaslokalen op de grond zijn verdeeld in kleine celletjes van 0.8-2 meter. De lokalen op de bovenverdiepingen werden gebruikt voor massadetentie.

Meer dan 17.000 mensen die hier vast werden gehouden zijn later in het uitroeiingskamp Choeung Ek omgebracht. Net als in de concentratiekampen van de Nazi's tijdens de Tweede Wereldoorlog legde de Rode Khmer alle gegevens vast in een administratie en werden er ook foto's gemaakt van de gevangen, soms zelfs 1 foto voor en 1 na marteling. Er hebben hier ook westerlingen uit Australië, Frankrijk en de Verenigde Staten vastgezeten. Bij de bevrijding van Phnom Penh in 1979 vonden de Vietnamezen hier slechts zeven overlevenden. Eén van deze zeven heeft voor lange tijd naast het museum gewoond en dit beheerd. Nadat de Rode Khmer verjaagd was is hier het Tuol Sleng Museum gevestigd.

We zijn rondgeleid door een vrouw die zelf haar ouders en de rest van haar familie tijdens de revolutie is kwijt geraakt. We liepen door lokalen langs bedden, waarboven foto's hangen van de wijze waarop mensen vermoord zijn. Soms zijn in de lokalen de bloedspetters nog zichtbaar.Al snel kwamen we bij de foto's die zijn tentoongesteld, het zien van zoveel foto's en gruwelijkheden maakte me misselijk...ik meende zelfs de geur van dood overal te ruiken. Heel afschuwelijk.

Pol Pots werkelijke naam was Saloth Sar, maar hij noemde zich Pol Pot omdat dit een afkorting was van POLitical POTention. Op 17 april 1975 trokken de Rode Khmer de Cambodjaanse hoofdstad Phnom-Penh binnen. Pol Pot werd premier van Cambodja, dat werd omgedoopt tot Democratisch Kampuchea. Hij trachtte op bloedige wijze van Cambodja een autarkische communistische landbouwstaat te maken. Steden moesten verdwijnen en iedereen moest boer worden. Geld, onderwijs, godsdienst en privébezit werden afgeschaft. Huwelijken werden voortaan gearrangeerd, en kinderen werden gescheiden van hun ouders. Personen die niet meewerkten werden omgebracht. Ook intellectuelen en academici werden gedood, waarbij het dragen van een bril of het spreken van een vreemde taal iemand tot verdachte maakte. Pol Pot geloofde namelijk niet in hun ideeën en beschouwde hen als lastige obstakels.

Over het geïsoleerde regime van Pol Pot was aanvankelijk niets bekend, maar na verloop van tijd werd het voor de buitenwereld duidelijk wat er in Cambodja gebeurde. Op 25 december 1978 vielen troepen van Vietnam Cambodja binnen en verdreven de Rode Khmer. Pol Pot vluchtte met dertigduizend Rode Khmers en bijna 100 duizend burgers naar de grens met Thailand en wist nog bijna twintig jaar stand te houden in de jungle, gesteund door Thailand dat hem gebruikte als buffer tegen de Vietnamezen. Cambodja werd bezet door Vietnam. De bezetters installeerden een marionettenbewind en maakten duidelijk wat voor misdaden er waren gepleegd onder het bewind van Pol Pot. Ze veroordeelden het regime als 'rood fascistisch'. In 1989 trokken de Vietnamezen zich terug omdat ze niet langer financieel werden gesteund door de Sovjet-Unie die op dat moment zelf in elkaar stortte. Pol Pot trok zich terug in Anlong Veng.

Vanaf 1996 stortte het Rode Khmer-leger ineen. Steeds meer Rode Khmers liepen over naar het Cambodjaanse regeringsleger. Zelfs de kopstukken deserteerden. Tenslotte werd Pol Pot door zijn vroegere Nummer Twee Ta Mok berecht en tot levenslang huisarrest veroordeeld. In april 1998 viel het regeringsleger het laatste bolwerk aan. Ta Mok vluchtte het oerwoud in, met Pol Pot, die enkele dagen later overleed. De officiële doodsoorzaak was een hartinfarct, maar de omstandigheden rond zijn dood waren verdacht, en zijn lijk werd op een vuilnishoop verbrand voor het officieel was onderzocht. Enkele dagen eerder had de Amerikaanse president Clinton gesteld dat Pol Pot wegens zijn misdaden terecht zou moeten staan. Mogelijk pleegde hij daarom zelfmoord. Een andere theorie is dat hem door anderen het zwijgen is opgelegd omdat ze bang waren voor wat hij tijdens een proces over hen zou zeggen.

In totaal zouden onder zijn bewind ca twee miljoen Cambodjanen zijn omgebracht. Dat was toen een vijfde van de Cambodjaanse bevolking.
Op een van de etages zijn nu foto's van werkers van de Rode Khmer opgehangen in de klaslokalen. Foto's van toen en van 2002, 25 jaar later. Veel van deze mensen zijn niet veroordeeld, maar zijn zelf ernstig getraumatiseerd en beschrijven allen dat ze gehandeld hebben uit angst.
Na 30 jaar gaat er mogelijk toch een vorm van berechting plaats vinden. Het Cambodja-tribunaal (officiële naam: "Buitengewone Kamers in de Gerechten van Cambodja) is een strafhof in Cambodja ter berechting van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid gepleegd ten tijde van het door Pol Pot geleide regime van de Rode Khmer (1975-1979). In tegenstelling tot bijvoorbeeld het Joegoslavië-tribunaal en het Rwanda-tribunaal heeft dit tribunaal geen internationale status; het is formeel een onderdeel van het Cambodjaanse rechtsstelsel. Een ander verschil is dat bij dit tribunaal de internationale (niet-Cambodjaanse) rechters in de minderheid zijn. De verklaring hiervoor is dat de Cambodjaanse regering onder leiding van premier Hun Sen met niets anders genoegen nam. Het heeft jaren geduurd voordat er in 2003 eindelijk overeenstemming was tussen Cambodja en de Verenigde Naties over de vorming van een tribunaal. Ook daarna hebben de onderhandelingen over de uitwerking zich nog lang voortgesleept.

Op 3 juni 2006 werden eindelijk 27 rechters beëdigd, waarvan 10 buitenlandse rechters. Onder de laatsten bevindt zich de Nederlandse rechter mw. mr. Katinka Lahuis, verbonden aan het gerechtshof van Leeuwarden. De andere buitenlandse rechters en aanklagers zijn afkomstig uit de Verenigde Staten, Polen, Frankrijk, Australië en Sri Lanka. Hoewel de Cambodjaanse rechters in de meerderheid zijn, zijn de stemprocedures van dien aard dat voor elk oordeel ook de stem van minstens één internationale rechter vereist is.

Op 19 juli 2007 hebben de aanklagers bij het tribunaal een lijst van vijf verdachten ingediend met het verzoek hen in staat van beschuldiging te stellen. De namen werden niet bekendgemaakt, maar aangenomen wordt tot hen in elk geval behoren: voormalig staatshoofd Khieu Samphan en voormalig minister van buitenlandse zaken Ieng Sary. Zij zijn niet gedetineerd, maar wonen in een gebied aan de grens met Thailand, waar de Cambodjaanse regering haar gezag niet laat gelden. Op 31 juli 2007 heeft het tribunaal de eerste verdachte in staat van beschuldiging gesteld: namelijk Kang Kek Ieu, ook bekend als Duch. Hij zat als enige overlevende topman van de Rode Khmer al gevangen, namelijk sinds 1999. Kang Kek Ieu was indertijd directeur van de gevangenis Tuol Sleng, die als martelcentrum fungeerde. In de tweede helft van de jaren zeventig werden hier naar schatting 16.000 mensen gemarteld, van wie voor zover bekend slechts zeven het overleefden. Kang Kek Ieu, die zich intussen tot het christendom bekeerd heeft, heeft schuld bekend, maar stelt dat hij in opdracht handelde. De aanklagers hopen dat Kang Kek Ieu ook zal kunnen optreden als getuige in de zaken tegen de andere verdachten.
Op 19 september 2007 werd bekendgemaakt dat Nuon Chea in staat van beschuldiging gesteld is en onmiddellijk gearresteerd. Nuon Chea, ook bekend als "Broeder nummer twee", werd beschouwd als de tweede man van het Rode Khmer-bewind, na topleider Pol Pot. Volgens verklaringen van onder meer Kang Kek Ieu (zie hierboven) zou hij de belangrijkste opdrachtgever voor alle massamoorden geweest zijn. Hij is de hoogste Rode Khmer-leider die terecht zal staan.
Nuon Chea wordt beschuldigd van misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden. Zijn verdediging wordt gevoerd door de twee Nederlandse advocaten Victor Koppe en Michiel Pestman, samen met een Cambodjaanse advocaat.
De eerste processen worden niet voor 2008 verwacht.

Het meest bizarre vind ik, dat ik als kind tijdens de 20 uur journaals veel over Cambodja heb gehoord, er is echter weinig van blijven hangen. ik wist dat PolPot fout zat, maar hoe het allemaal aan elkaar hing, heb ik me ook nooit gerealiseerd. Ook de buitengewone rol dit China in dit geheel heeft gespeld is me nu pas duidelijk geworden. De Rode Khmer werd vanuit China voorzien van wapens.

Ing en ik hebben er voor gekozen om een bezoekje aan Choeung Ek, ook wel de killing fields genaamd, over te slaan. Dit is een agrarisch gebied een paar kilometer buiten Phnom-Penh in een boomgaard. Gevangenen van Tuol Sleng werden hiernaartoe gebracht en omgebracht. Om kogels te sparen sloegen de Rode Khmer kinderen dood door ze tegen bomen aan te slingeren of bij ouderen door hun hoofden met de achterkant van geweren in te slaan. Ook doodbloeden werd veel toegepast. Minimaal 17.000 mensen zijn hier omgebracht. Choeung Ek was slechts één van de vele killing fields (moordvelden) in Cambodja. In een monument, een witte toren met glazen ramen liggen veel schedels, gesorteerd naar kinderen/volwassenen en man/vrouw. Sommige graven zijn slechts half afgegraven en men kan de restanten van mensen en kleding erin zien liggen. Ik kan me zo ook wel voorstellen hoe verschrikkelijk dat is en ben als ik aan vanmorgen denk nog steeds misselijk. Het was een erg onwerkelijke ervaring, om te zien waar mensen en vooral hoe, mensen hebben gemarteld. Dat de mensheid tot zulke gruwelheden in staat kan zijn...duistere en zwarte kanten overheersen blijkbaar op zulke momenten...
Het roept veel vragen op, hoe kan een land herstellen, hoe kunnen mensen elkaar weer vertrouwen etc etc...Goed, daarna zijn we maar even gaan lunchen en bijkomen op een terrasje, een beetje vreemd, maar wel fijn om het contact met de realiteit niet te verliezen na een blik in zo'n confronterende geschiedenis.

In dit internetcafe de foto's weer even geupload. Alle cambodja foto's zijn nu ook zichtbaar als je de onderstaande link knipt en plakt
http://jeraadthetnooit.spaces.live.com/photos/cns!B769890146A97320!1118/

Zo even op zoek nar een buskaart voor morgen, dan reizen we af naar kampot, in het Zuiden van Cambodja. Deze trip is ook mogelijk per trein, maar de Cambodjanen beginnen te lachen als je hier nar vraagt, omdat de treinen hier in en slakkengangetje rijden....

tot Laterz


K@